सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर

ओ३म्….! सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर: (अन्तिम भाग) प्रश्न ९0- कस्तो प्रकारको जीवन चलाउनाले मनुष्यलाई अधिकतम सुखको प्राप्ति हुन सक्छ? उत्तर: निम्न प्रकारको जीवन चलाउनाले मनुष्यलाई अधिकतम सुखको प्राप्ति हुन सक्छ:- आदर्श दिनचर्या, शीघ्र जागरण, भ्रमण, व्यायाम, स्नान, यज्ञ, ईश्वरको ध्यान, उत्तम पुस्तकहरुको स्वाध्याय, सत्यको पालन, राग-द्वेष रहित व्यवहार, अर्काको धन र अधिकारलाई ग्रहण नगर्ने इच्छा, परोपकार, समाज-राष्ट्रको उन्नति हेतु संगठन, त्याग, सेवा, बलिदानको भावना, मनमा उत्तम कार्य गर्ने र अधम कार्य नगर्ने दृढ संकल्प, सात्विक भोजन, मधुर व्यवहार, आत्मनिरीक्षण, महापुरुषहरु, विद्वानहरुको सत्संग, संयम, त्याग, तपस्या आदि गुण-कर्म-स्वभावलाई धारण गर्नाले जीवनमा अधिकतम सुखको प्राप्ति हुन सक्छ। प्रश्न ९१- राष्ट्र तथा समस्त विश्वको उन्नतिको लागि वैदिक उपाय के हो? उत्तर-राष्ट्र तथा समस्त विश्वको उन्नतिको लागि वैदिक उपाय निम्न छन्: – … Continue reading सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर

सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर

ओ३म्….! सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर: (भाग-५) प्रश्न ८१- कुन चाहिं कार्य राम्रो हो यो कसरि थाहा पाउन सकिन्छ? उत्तर: कुनै कार्य गर्नु भन्दा अघि, गर्ने समय र गरिसके पछी मनमा आनन्द, उत्साह, प्रसन्नता, शान्ति, सन्तोष उत्पन्न हुन्छ, साथ साथै जसबाट व्यक्तिगत, पारिवारिक, सामाजिक र राष्ट्रको कुनै प्रकारको हानि न होस्, त्यस्तो कार्यलाई राम्रो मान्न सकिन्छ। प्रश्न ८२- कुन चाहिं कार्य नराम्रो हो यो कसरि थाहा पाउनु? उत्तर: कुनै कार्य गर्नु भन्दा अघि, गर्ने समय र गरिसके पछी मनमा भय, शंका, लज्जा उत्पन्न हुन्छ, साथ साथै जसबाट व्यक्तिगत, पारिवारिक, सामाजिक र राष्ट्रको कुनै हानि हुन्छ भने त्यस्तो कार्यलाई नराम्रो मान्न सकिन्छ। प्रश्न ८३- मनमा नियन्त्रण कसरि हुन्छ? उत्तर: मनमा नियन्त्रण आध्यात्मिक शुद्ध ज्ञानको प्रयोग गर्नाले हुन्छ। प्रश्न ८४- आध्यात्मिक शुद्ध ज्ञान … Continue reading सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर

सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर

ओ३म्….! सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर: (भाग-४) प्रश्न ६१- समाधिको अवस्था कसरि प्राप्त हुन्छ? उत्तर: समाधिको अवस्था अष्टांग योगको विधि द्वारा मन लगायत समस्त इन्द्रियहरुमा पूर्ण नियन्त्रण गरे पछी प्राप्त हुन्छ। प्रश्न ६२- मन तथा इन्द्रियहरुमा पूर्ण नियन्त्रण कसरि हुन्छ? उत्तर: मन तथा इन्द्रियहरुमा पूर्ण नियन्त्रण आत्माको साक्षात्कार गरे पछी हुन्छ। प्रश्न ६३- आत्माको साक्षात्कार कसरि हुन्छ? उत्तर: आत्माको साक्षात्कार आत्मा संग सम्बन्धित विज्ञान पढेर, विचार गरेर, निर्णय लिएर, दृढ निश्चय गरेर तपस्या र पुरुषार्थ पूर्वक कार्य गर्नाले हुन्छ। प्रश्न ६४- ईश्वरको ध्यान गर्नाले के लाभ हुन्छ? उत्तर: ईश्वरको ध्यान गर्नाले मनमा अधिकार हुन्छ, इन्द्रियहरुमा नियन्त्रण हुन्छ, एकाग्रता बढ्छ, स्मृतिशक्ति तेज हुन्छ, बुद्धि परिष्कृत भएर सही र शीघ्र निर्णय लिन सक्ने बन्छ, खराब संस्कारहरु नष्ट हुन्छन्, असल संस्कारहरु प्रकट … Continue reading सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर

सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर

ओ३म्….! सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर: (भाग-३) प्रश्न ४१- वैदिक साम्राज्यको कालमा विश्व शासनको भाषा कुन थियो? उत्तर: वैदिक साम्राज्य को कालमा विश्व शासनको भाषा संस्कृत थीयो। प्रश्न ४२- वैदिक कालमा शिक्षा प्रणाली कस्तो प्रकारको थियो? उत्तर: वैदिक कालमा गुरुकुलीय शिक्षा प्रणाली थियो। प्रश्न ४३- वैदिक धर्ममा व्यक्तिगत जीवनलाई कति भागमा बाँडिएको छ? उत्तर: वैदिक धर्ममा (व्यक्तिको औसत आयु १०० वर्ष मानेर) व्यक्तिगत जीवनलाई चार भागमा बाँडिएको छ, जसलाई चार आश्रम भनिन्छ। प्रश्न ४४- चार आश्रमहरु के के हुन्? उत्तर: चार आश्रमका नाम यी हुन् – २५ वर्ष सम्म-ब्रह्मचर्य आश्रम, २५-५० वर्ष सम्म-गृहस्थ आश्रम, ५०-७५ वर्ष सम्म-वानप्रस्थ आश्रम र त्यस पछि सन्यास आश्रम। प्रश्न ४५- वैदिक धर्ममा गुण-कर्मको आधारमा मानव समाजलाई कति भागमा बाँडिएको छ र तिनको नाम के … Continue reading सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर

सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर:

ओ३म्….! सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर: (भाग-२) प्रश्न २१- पारसी मत कति पुरानो हो? उत्तर: पारसी मत लगभग ४,५00 वर्ष पुरानो हो। तर  पुस्तक संस्करण वर्षका अनुसार यसमा केहि परिवर्तन हुन सक्छ। प्रश्न २२- यहूदी मत कति पुरानो हो? उत्तर: यहूदी मत लगभग ४000 वर्ष पुरानो हो। तर  पुस्तक संस्करण वर्षका अनुसार यसमा केहि परिवर्तन हुन सक्छ। प्रश्न २३- जैन र बौद्ध मतको समय कति पुरानो हो ? उत्तर: जैन र बौद्ध मतको काल लगभग २५00 वर्ष पुरानो हो । तर  पुस्तक संस्करण वर्षका अनुसार यसमा केहि परिवर्तन हुन सक्छ। प्रश्न २४- शंकराचार्यको समय कति पुरानो हो? उत्तर: शंकराचार्यको समय लगभग २३00 वर्ष पुरानो हो। तर  पुस्तक संस्करण वर्षका अनुसार यसमा केहि परिवर्तन हुन सक्छ। प्रश्न २५- हिन्दु-पौराणिक मतको समय … Continue reading सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर:

सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर

ओ३म्….! सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर: (भाग-१) प्रश्न १- हाम्रो देशको प्राचीन र प्रथम नाम के थियो? उत्तर: हाम्रो देशको प्राचीन र प्रथम नाम आर्यावर्त थियो। प्रश्न २- हामी नेपालवासिहरुको प्राचीन नाम के थियो? उत्तर: हामि नेपालवासिहरुको प्राचीन नाम आर्य थियो। प्रश्न ३- हाम्रो प्राचीनतम धर्म के हो? उत्तर: हाम्रो प्राचीनतम धर्म वैदिक धर्म हो। प्रश्न ४- हामि वैदिक धर्मिहरुको धार्मिक पुस्तक कुन हो? उत्तर: हामि वैदिक धर्मिहरुको धार्मिक पुस्तक वेद हो। प्रश्न ५- वेद कति छन्? उत्तर: वेद पुस्तकको रुपमा चार छन् -ऋग्वेद, यजुर्वेद, सामवेद र अथर्ववेद। प्रश्न ६- वेद कति पुराना हुन्? उत्तर: वेद (हाल बि.सम्वत्-२०७४ मा)  १,९६,0८,५३,११८ वर्ष पुराना भए। पुस्तक संस्करण वर्षका अनुसार यसमा केहि परिवर्तन हुन सक्छ। प्रश्न ७- चार वेदमा कति मन्त्र छन्? उत्तर: चार … Continue reading सनातन धर्म सम्बन्धि केहि मौलिक प्रश्नोत्तर

पुरुष सम्राट होस् नहोस् नारी साम्राज्ञी हुन सक्छिन्

ओ३म् पुरुष सम्राट होस् नहोस् नारी साम्राज्ञी हुन सक्छिन्     नारीलाई साम्राज्ञी घोषित गर्ने सम्बन्धमा वेद भन्दा अधिक उदात्त उपकारक उद्‌गार अन्यत्र कहाँ भेटिएला! आउनुहोस! केहि निदर्शन गरौँ। यथा सिन्धुर्नदीनां साम्राज्यं सुषुदे वृषा। एथा त्वं सम्राज्ञ्‌येधि पत्युरस्तं परेत्य।। (अथर्ववेद: १४/१/४३) (यथा) जसरि (वृषा) बलवान्‌ (सिन्धुः) समुद्रले (नदीनाम्‌) नदिहरुको (साम्राज्यं) साम्राज्य- चक्रवर्ती राज्य आफ्ना लागि उत्पन्न गरेको छ, हे वधू! (एव) त्यस्तै (त्वम्‌) तिमी (पत्युः) पतिका (अस्तम्‌) घरमा (परेत्य) पुगेर  (सम्राज्ञी) राजराजेश्वरी (एधि) हुनु। सम्राज्ञ्येधि श्वशुरेषु सम्राज्ञ्‌‌युत देवृषु। ननान्दुः सम्राज्ञ्‌येधि सम्राज्ञ्युत श्वश्रवाः।। (अथर्ववेद: १४/१/४४) हे वधू ! तिमी (श्वशुरेषु) आफ्नो ससुरा आदि गुरुजनहरुका बीच (साम्राज्ञी) राजराजेश्वरी (उत) र (देवृषु) आफ्ना देवरहरु आदि कनिष्ठहरुका बीच (साम्राज्ञी) राजराजेश्वरी (एधि) हुनु। (ननान्दुः) आफ्नी नन्दकी (साम्राज्ञी) राजराजेश्वरी (एधि) हुनु (उत) र (श्वश्रवाः) आफ्नी सासुकी … Continue reading पुरुष सम्राट होस् नहोस् नारी साम्राज्ञी हुन सक्छिन्

अन्त भला सो भला:- -प्रा. राजेन्द्र ‘जिज्ञासु’

पूज्यपाद स्वामी स्वतन्त्रानन्द जी महाराज एक उपदेश देते हुए एक अत्यन्त प्रेरक दृष्टान्त सुनाया करते थे। जिसका शीर्षक या सार था- ‘‘अन्त भला सो भला।’’ श्री पं. ओमप्रकाश जी वर्मा तथा इन पंक्तियों का लेखक प्राय: यह दृष्टान्त सुनाते रहे हैं। आज यहाँ इस दृष्टान्त को तो हम नहीं देंगे। उसके सार पर कुछ निवेदन करेंगे। हमने कई लडक़ों को, युवकों को व बोगस लीडरों को बड़ी-बड़ी डींगें मारते देखा । जिनको ‘आर्य राष्ट्र’ की डुगडुगी बजाते देखा वे भिन्न-भिन्न पार्टियों की परिक्रमा करने वाले दलबदलू निकले। हरियाणा के ओर-छोर लाल-लाल पगडिय़ाँ पहने, दाढ़ीधारी दर्जनों जीवनदानी देखे। ऋ षि दयानन्द के नाम की, उसके मिशन की रट लगाने वाले वे सब जीवनदानी कहाँ गये? आर्यसमाज पर वार-प्रहार हो तो हमने … Continue reading अन्त भला सो भला:- -प्रा. राजेन्द्र ‘जिज्ञासु’

कोहि पनि ठूलो-सानो छैन, सबै मानवव समान हौँ..!

कोहि पनि ठूलो-सानो छैन, सबै मानवव समान हौँ..! एक जना अत्यन्तै कट्टर रुढीवादी, जातिवादी तथा छुवाछुतवादी पण्डित थिए र उनकी एउटी अत्यन्तै उदारवादी तथा समझदार पत्नी थिइन्। उनि समाजका विकृति र रुढीको घोर विरोधी थिइन्। एक दिन पण्डितलाई पानी तिर्खा लाग्यो। संयोगवश् घरमा पानी थिएन। त्यसैले पण्डितनी बोइले छिमेकीको घरबाट पानी ल्याएर पण्डित बाजेलाई दिइन् । पानी खाइसके पछी पण्डित बाजेले प्रसंशा गर्दै सोधे-पानी त निकै सितल रहेछ, पूर्ण सन्तुष्टि भयो; कहाँबाट ल्यायौ हँ? पण्डितनी: छिमेकीको घरबाट। पण्डित बाजेले यो सुन्ना साथ् उक्त अम्खोरा बाहिर आँगनमा घुइक्याई दिए र आफ्नो पारो चढाएर जोर संग चिच्याउन थाले। पण्डित: हरि ओम्…हरि ओम्..! अरे कुलंघार, तैंले मेरो धर्म भ्रष्ट गरिस्। कामीको घरको पानी खुवाइस्। पण्डितनी बोइले आफ्नो लोग्नेको रिस देखेर डरले थर-थर काम्न … Continue reading कोहि पनि ठूलो-सानो छैन, सबै मानवव समान हौँ..!

एक और शताब्दी:- -प्रा. राजेन्द्र ‘जिज्ञासु’

यह वर्ष देशवासियों के लिये एक और दृष्टि से भी बहुत महत्त्वपूर्ण है। आधुनिक युग में विमान का सर्वप्रथम आविष्कार करके उसकी उड़ान भरने वाले शिवकर बापू तलपदे एक देशभक्त भारतीय वैज्ञानिक की पुण्य तिथि की शताब्दी भी हम इस वर्ष मनायेंगे। मूलत: वह गुजराती थे, परन्तु मुम्बई में निवास करते थे। वह ऋषि के सच्चे, पक्के अनुयायी-विश्व के प्रथम आर्यसमाज के सदस्य थे। यदि उस समय देश स्वतन्त्र होता और कोई उत्साही प्रधानमन्त्री मोदी जैसा नेता होता तो आज शिवकर बापू तलपदे जी को विमान के आविष्कारक वैज्ञानिक के रूप में जाना जाता। एक देशभक्त वैदिक विद्वान् श्री विजय उपाध्याय द्वारा लिखित व सम्पादित एक खोजपूर्ण ग्रन्थ का परोपकारिणी सभा द्वारा प्रकाशन किया जा रहा है। इसमें तलपदे जी … Continue reading एक और शताब्दी:- -प्रा. राजेन्द्र ‘जिज्ञासु’

आर्य मंतव्य (कृण्वन्तो विश्वम आर्यम)