ओ३म्.. ..योग र यसका अंग: (अन्तिम भाग) संयम–जयको फल ================== “तज्जयात्प्रज्ञालोकः।।” (योगदर्शन ३/५) माथि संयमको बारेमा भनिएको छ, संयम-जय सम्यक् अभ्यस्त हुनाले योगीको समाधिजन्य प्रज्ञा (बुद्धिको आलोक) प्रकाश प्रकट हुन्छ, अर्थात् स्वच्छ एवं सूक्ष्म हुनाले प्रज्ञा विकसित हुन्छ। व्यास भाष्यः “तस्य संयमस्य जयात् समाधिप्रज्ञाया भवत्यालोको यथा यथा संयमः स्थिरपदो भवति तथा तथेश्वर प्रसादात् समाधिप्रज्ञाविशारदी भवति।” अर्थः पूर्वोक्त सूत्रोक्त संयम-जय अभ्यस्त हुनाले समाधि-प्रज्ञा अर्थात्, समाधिजन्य प्रज्ञा बुद्धिको आलोक (प्रकाश) दीप्त हुन्छ र जसै-जसै संयम स्थिर पद राम्रो प्रकारले अभ्यस्त हुन्छ, त्यसै-त्यसै ईश्वरको अनुग्रहले समाधिजन्य प्रज्ञा विशारदी निर्मल तथा सूक्ष्मविषयलाई पनि शीघ्र ग्रहण गर्न सक्ने हुन्छ। संयमको उत्तरवर्ती दशाहरुमा उपयोग “तस्य भूमिषु विनियोगः ।।” (योगदर्शन: ३/६) सूत्रार्थः ति पूर्वावस्थाहरुमा अभ्यस्त संयमलाई उत्तरवर्ती अतिशय उन्नतदशाहरुमा उपयोग गर्नु पर्छ। व्यास भाष्यको अभिप्रायः त्यो संयम जसले योगसाधना भूमि … Continue reading ..योग र यसका अंग-०९ →

ओ३म्.. ..योग र यसका अंग-०८ (७) ध्यान =========== ध्यान केलाई भनिन्छ? “तत्र प्रत्ययैकतानता ध्यानम्।।” (योगदर्शन: ३/२) धारणा पछी त्यहि देशमा ध्यान गर्न र आश्रय लिन योग्य जुन अन्तर्यामी व्यापक परमेश्वर छ, उसको प्रकाश र आनन्दमा अत्यन्त विचार र प्रेमभक्तिका साथ यस प्रकारले प्रवेश गर्नु जसरि समुद्रको बीचमा नदी प्रवेश गर्दछ। त्यस समयमा ईश्वरलाई छोडेर कुनै अन्य पदार्थको स्मरण नगर्नु तर त्यहि अन्तर्यामीको स्वरूप र ज्ञानमा मग्न हुनु, यसैको नाम ध्यान हो। व्यास भाष्यः “तस्मिन्देशे ध्येयालम्बनस्य प्रत्ययस्यैकतानता सदृशः प्रवाहः प्रत्ययान्तरेणापरामृष्टो ध्यानम्।।” अर्थः- ति देशहरुमा अर्थात् नाभि, हृदय, नेत्र, नासिकाग्र, जिह्वाग्र इत्यादिमा ध्येय जुन परम-आत्मा छ, उस् आलम्बन तिर चित्तको एकतानता अर्थात् परस्पर दुवैको एकता, चित्त आत्मा भन्दा भिन्न नरहोस् तथा आत्मा चित्त भन्दा पृथक् नरहोस, उसको नाम ‘सदृश प्रवाह’ हो। जब चित्त … Continue reading ..योग र यसका अंग-०८ →

ओ३म्..! येशु परम ज्ञानी हैन, महा मूर्ख थियो..! येशु मांसाहारी थियो, मदिरा सेवन गर्ने गर्दथ्यो र झुटो पनि बोल्ने गर्दथ्यो। हाम्रो वैदिक धर्म र संस्कृति मान्ने समाजले यो कदापि स्वीकार गर्न सक्दैन कि उसको परम श्रेष्ठ पुरुष मांसाहारी होस्, मदिरा सेवी होस् र झुटो बोल्ने गरोस्। जसमा यत्ति पनि करुणा नहोस् कि आफ्नो उदर पूर्तिको लागि कसैको जीवन बर्वाद गरोस्, जसले आफ्नो भोजनको लागि जीवनलाई यति अनादर गरोस्। जुन व्यक्ति मदिरा सेवी छ, उसलाई ध्यानको उच्चता प्राप्त हुने त प्रश्न नै उठ्दैन। मदिरा त अज्ञानीहरुले पिउने गर्दछन्, जो दुःखी छन्, तिनले पिउने गर्दछन्, जीवन देखि हैरान र व्याकुल भएकाहरुले पिउने गर्दछन्, तनाव बाट मुक्ति पाउने भनेर पिउने गर्दछन्। किनकि मदिराको गुण जो जुन अवस्थामा हुन्छ त्यसलाई भुलाइदिने हुन्छ। यदि कुनै … Continue reading येशु परम ज्ञानी हैन, महा मूर्ख थियो.! →