ओ३म्..
विश्वानी देव सवितर्दुरितानि परासुव । यद भद्रं तन्न आ सुव ॥
रक्सिको लतबाट उत्पन्न हुने समस्या र छुटाउने घरेलू उपाय:
जमी सक्यो रगत नशामा, आजका तन्नेरी नश्लमा,
भेटिन्छन् लोटेका जवानीहरु, साँझ भट्टी पशलमा,
परिवार जागिरहे छ, बाटो ताक्दै, तर
आउने व्यक्ति भने लोटेकोछ, कतै बाटोमा बेहोश,
मेरो देशको कन्तबिजोग यो भन्दा अरु केहोस?
रक्सीको लत लाग्ने कारणहरुमा साम्प्रदायिक तथा सामाजिक परम्परा, विवाह भोज-भतेर र संगतको परिणाम जे भए पनि रक्सीको लत बस्नु निक्कै घातक छ। एक अध्ययन अनुसार रक्सीको कारणले प्रत्येक वर्ष विश्वमा लगभग ४० लाख मानिसको ज्यान जान्छ। एड्स, टीबी, क्यान्सर जस्ता घातक रोग तथा अन्य हिंसाको शिकार भएका मानिसहरु भन्दा रक्सीको चपेटामा आएर ज्यान गुमाउनेहरूको संख्या अधिक छ।
* विश्वभरी १८ मृत्यु मध्ये एक मृत्यु रक्सीको कारणले हुने गर्दछ।
* सडक तथा सवारी दुर्घटनामा सबभन्दा धेरै मृत्यु नशामा वाहन चलाउनाले नै हुने गर्दछ।
* विश्व स्वास्थ्य संगठनको तथ्यांक अनुसार रक्सीको कारणले प्रत्येक १० सेकेन्डमा एक व्यक्तिको मृत्यु हुने गर्दछ।
* विश्व भरिमा मर्ने मानिसहरु मध्ये लगभग ६ प्रतिशत रक्सीकै कारणले मर्ने गर्दछन्।
* स्वास्थ्य वैज्ञानिकहरुका अनुसार २०० भन्दा बढी रोगहरु रक्सीकै कारणले हुने गर्दछन्।
* रक्सी सेवनको कारणले कलेजोको क्यान्सर या लिवर सोराइसिस हुने खतरा अन्य मानिसको तुलनामा १० गुणा अधिक हुन्छ।
* यसका अतिरिक्त टीबी, निमोनिया, एड्स तथा नपुंसक हुने खतरा पनि रक्सीको कारणले बढ्छ।
* रक्सि खाने व्यक्तिको शरीरमा पानीको मात्रा कम हुन्छ, जसको कारणले एसिडिटी बढ्नुका साथै ग्यास्टिक, अल्सर र आन्द्राको क्यान्सर हुने सम्भावना रहन्छ र बिभिन्न चर्म रोगहरुको समस्या पनि देखिन्छन्।
* रक्सिको कारणले आँखाको ज्योति कमजोर हुन्छ, पाचन प्रणाली, रक्त संचार प्रणाली, स्वास प्रस्वास प्रणाली, स्नायु प्रणाली कम्जोर हुनुका साथै बोलि लड्बडाउने र शरीर थरथर काँप्ने हुन्छ। यो अकाल मृत्युको कारण हो।
* रक्सि सेवन गर्ने महिलाहरुको प्रजनन क्षमता प्रभावित हुन्छ।
* हुनेवाला सन्तानमा यसको गम्भीर दुष्प्रभाव पर्छ। ऊ शारीरिक र मानसिक रुपमा कम्जोर, दुर्बल तथा अपांग समेत पैदा हुन सक्छ।
* रक्सि सेवनको कारणले मलाशय तथा स्तन क्यान्सरको खतरा निक्कै बढ्छ।
* रक्सि सेवन गर्ने व्यक्तिहरुको दिमागले लगभग पूर्ण रुपमा काम गर्न छोड्छ, स्मरण शक्तिको ह्रास हुनाले र होशको ठेगान नहुनाले अन्य निक्कै समस्याहरु उत्पन्न हुनुका साथै उसले सहि र गलतको निर्णय गर्न सक्दैन।
* रक्सि कै कारणले घरेलु तथा सामाजिक अशान्ति, हिंसा, बलात्कार, मार-पिट, हत्या, आत्महत्या जस्ता घटना अधिक वृद्धि हुन्छन्।
* रक्सि सेवन गर्ने व्यक्तिको परिवारलाई अति धेरै आर्थिक समस्याको पनि भार पर्छ।
* उनका परिवारका अन्य सदस्यहरुको धेरै जसो आवश्यकताहरु पुरा हुन सक्दैनन्। समाजमा बद्नाम तथा बेइज्जतको सामना गर्नु पर्ने हुन्छ।
* रक्सि खानेहरुको शरीरमा सल्फर तत्वको मात्रा निक्कै कम हुन्छ।
* धुम्रपान गर्नेहरुको शरीरमा फस्फोरस तत्वको मात्रा कम हुन्छ।
त्यसैले शरीरमा जुन तत्वको कमि हुन्छ, त्यसको पूर्ति सहज किसिमले गरिदिने हो भने मनलाई त्यस किसिमको तल-तल लाग्न बाट रोक्न सकिन्छ।
यदि कसैले सदा-सदाको लागि रक्सीको लत छोड्न चाहन्छ अथवा हामि कसैलाई रक्सीको लत छुटाउन चाहन्छौं भने निम्न मध्ये आँफूलाई उपयुक्त कुनै एक उपाय गर्न सकिन्छ :-
* जतिबेला रक्सिको तलतल लाग्छ, त्यसबेला किसमिसका २/३ दाना मुखमा राखेर चुस्ने अथवा किसमिसको सर्बत बनाएर पनि सेवन गर्नाले रक्सि खाने इच्छा कम हुन्छ।
* खजुर या छोहराका केहि दाना पानीमा घोटेर दिनमा तीन पटक लगातार तीन महिना सेवन गर्नाले पनि रक्सि खाने इच्छा कम हुन्छ।
* ताजा गाजरको रस निकालेर एक गिलास बिहान खालि पेटमा सेवन गर्नाले पनि रक्सि खाने इच्छा कम गर्नमा सहायता गर्दछ। यसबाट नेत्र-ज्योति बढ्छ र पाचन प्रणालीमा पनि सुधार आउँछ।
* एउटा अर्को सजिलो उपाय भेडेखुर्सानी (शिमला निर्च/क्याप्सीकम)को प्रयोग। यसको लागि ताजा भेडे खुर्सानीको रस निकालेर दिनमा आधा-आधा गिलास खाना पछी सेवन गर्ने। यसको प्रयोगबाट केहि समय पछी रक्सि खाने तलतल बिस्तारै कम हुँदै जान्छ र सदाको लागि मेटिन्छ।
* रक्सि छुटाउने अर्को सजिलो उपाय हो सल्फर। यसको लागि कुनै पनि होमियोपेथीको पशल बाट सल्फर-२०० सामान्यका लागि र अत्यधिक रक्सि खानेहरुको लागि- सल्फर-१००० किनेर ल्याउने। बिहान उठ्ने बित्तिकै यसको एक थोपा जिब्रोमा चुहाई दिनु पर्छ र एक घण्टा अघि र पछी सम्म केहि नखाने। यस्तो ५/६ दिन सम्म लगातार गर्ने र त्यसपछि सप्ताहमा २/३ पटक गर्दै तीन महिना सम्म जारि राख्नु पर्छ। यसबाट जस्तो सुकै रक्स्याहाको पनि लत छुट्छ।
* यसको लागि अर्को उपाय पनि घरमा छ, त्यो हो – घोडाको पसिना। घोडाको पसिना छानेर ३/४ थोपा दिनमा २/३ पटक पानी या दाल-तरकारीमा मिसाएर खुवाउनाले पनि रक्सीको लत छुट्छ। यो पनि लगातार ३ महिमा सम्म गर्ने।
* अर्को सजिलो उपाय एक गिलास पानीमा ज्यानो र सुठोको धुलो एक/एक चम्साको मात्रामा मिलाएर पकाउने, आधा बाँकी भयो भने आगोबाट निकालेर बाहिर राख्ने, चिसो भए पछी कपड-छान गरि बिर्को बन्द हुने एउटा सफा काँचको भाडोमा राख्ने, ४८ घण्टा पछी बिहान खालि पेटमा र राति सुत्ने बेला आधा/आधा गिलास तीन महिना सम्म सेवन गर्ने।
* बिहान-बेलुका कम्तिमा १५/१५ मिनेट मनमा ओ३म् को उच्चारणका साथ चन्द्र-नाडी प्राणायाम (दाँया नाकको प्वाल बन्द गरेर बाँया नाकको प्वाल बाट लामो-लामो सास लिने र छोड्ने) गर्ने।
* रक्सिको लत लागेका व्यक्तिहरुलाई प्रेरणा, साहस तथा सान्त्वना दिने गर्नु पर्दछ, उनीहरुलाई मायाँ गर्नु पर्छ, नम्र व्यवहार गर्नु पर्छ। दुर्व्यवहार, कटाक्ष, अपमानित, व्यङ्ग्य गर्नु हुँदैन। यसो गर्नाले उनीहरुमा विद्रोहको भावना पैदा हुन्छ र झन् बढी सेवन गर्न थाल्छन्।
त्यसैले रक्सीको घातक असरबाट हरेक व्यक्तिलाई, परिवारलाई, समाजलाई तथा राष्ट्रलाई बचाउनु आवस्यक छ। यसको लागि देशमा रक्सि विरोधी आन्दोलन तथा जना-चेतना र जना-जागरण चलाउनु पर्छ र प्रतिबन्धात्मक कानुन पनि बनाउनु आवस्यक छ। पाठशालाहरुमा धार्मिक तथा नैतिक शिक्षा लागु गर्नु पर्छ। संचार माध्यमहरुमा रक्सि सेवनलाई दुरुत्साहित गर्ने खालका कार्यक्रम तथा विज्ञापन दिनु पर्छ। रक्सि उत्पादनमा प्रतिबन्ध लगाउने र आयातमा रोक लगाउने तिर सबैको ध्यान जानु आवस्यक छ।
रक्सीले मातेको व्यक्तिको तुरुन्त नशा उतार्नु छ भने यी विधि अपनाउन सकिन्छ:-
- चिसो पानीले टाउको भिजाउने।
- २च. कागतीको रस, २च. अदुवाको रस (या १ च.सुठोको धुलो) र एक चिम्टी बिरेनुन (कालो नुन) एक गिलास पानीमा मिलाएर खुवाउने।
- आधा कागतीको रस र एक चिम्टी फिटकिरी एक गीलास पानीमा घोलेर खुवाउने।
- कागती नभएको बेला चुक या अम्चुर पनि काममा ल्याउन सकिन्छ।
अस्तु..
नमस्ते..!